İnanç ve İktidar…

İnsanlık, inanca bağlı iktidarı, Avrupa’da ve Ortadoğu’da bütün ortaçağ boyunca yaşadı.

İktidar din adamlarıyla ittifak eden toprak sahiplerinin elindeydi.

Köleliğe mahkûm edilen köylüler için yöneticiye itaat, Allah’a itaat etmenin önkoşuluydu.

Avrupa feodalitesindeki toprak sahipliği, krala ya da imparatora kadar giden bir asilzadelik hiyerarşisi ile belirlenirken, Osmanlı’da bütün mülk tek kişiye, padişaha aitti.

Gerek Hıristiyan Avrupa’da gerek Müslüman Osmanlı’da, iktidarın halka benimsetilmesinin ana yöntemi dindi, mezhepti.

Yani inançtı.

İşin içine din, inanç girince, din adamları, ruhban sınıfı da iktidara ortak oluyordu.

Tabii bu iktidardaki din adamı-toprak ağası ilişkisi çok karmaşık bir nitelikteydi.

Avrupa’da kralları, imparatorları aforoz edip yalın ayak huzuruna getirten papalar, papaları dinlemeyip kendi kiliselerini kuran krallar da oldu.

Aynen Osmanlı’da kimi zaman padişahların şeyhülislamı idam ettirmesi, kimi zaman da şeyhülislamların padişahı tahttan indirmesi gibi.

***

Yaşayan en büyük Ortadoğu uzmanı Prof. Bernard Lewis, …