Değerlendirme -II-

– Değerlendirme -II-

Halkoylamasından sonra gazetelerde yer alan üç renkli haritalar siyaset bilimi metodolojisi açısından yanlıştır, aldatıcıdır. Hayır oyunun yüzde 45’i geçtiği birçok il, haritada evet gibi gösterilmiştir. Bu doğru değildir. Hayır oyları bütün Türkiye’ye dağılmıştır. Bu nedenle sosyolojik bölünme söylemi yanıltıcıdır.

Dünkü yazımızda 12 Eylül 2010 tarihinde yapılan halkoylamasının siyasal açıdan genel değerlendirilmesi yapılmış, rakamsal yorumlara geçilmişti.

Bu yazımızda rakamsal değerlendirmeler sürdürülecek, özellikle bütün gazetelerde yer alan üç renkli haritalar üzerinde durulacaktır.

Üç renkli haritalar

Halkoylamasından sonra gazetelerde yer alan üç renkli haritalar siyaset bilimi metodolojisi açısından yanlıştır, aldatıcıdır.

Kıyılar kırmızı, geri kalan mavi, güneydoğu sarı, siyaset sosyolojisi açısından “vahim” hatalar yaratır. Çok çarpıcı bir örnek verelim: Aşağıdaki illerde hayır oranları şöyledir:

Burdur, yüzde 47 Hayır; Isparta, yüzde 42 Hayır; Kırşehir, yüzde 41.48 Hayır; Bartın, yüzde 44.04 Hayır; Iğdır, yüzde 46.05 Hayır; Yalova, yüzde 48.8 Hayır; Osmaniye, yüzde 46.57 Hayır.

Şimdi bu iller Evet oyu vermiş gibi mavi renge boyanmıştır.

Evet vermiş gibi gösterilmiştir. Oysa bu illerde, Evet-Hayır arasındaki fark yüzde 2 ile yüzde 8 arasında oynamaktadır. Yani Hayır’lar Evet’lere çok yakındır. O nedenle haritada o illeri “Evet” olarak göstermek yanıltıcıdır.

Karşıt, çarpıcı örnek Manisa’dır. Bu ilde hayırlar yüzde 50.3, Evet yüzde 49.7 oranlarındadır. O nedenle Manisa’yı “Hayır” olarak göstermek de yanlıştır.

Bu siyasal analiz inceliğini Cumhuriyet gazetesi yakaladı ve pazar günü (19.09.2010) gerçekçi bir oy dağılımı haritası yayımladı.

Aslında illeri şöyle sıralamak daha doğru oldu:

Hayır oylarının yüzde 30-40 düzeyinde olduğu iller: Bu grup 21 tane ve Evet oylarının yoğun olduğu: Afyon, Bolu, Çorum, Erzincan, Gaziantep, Giresun, Kars, Kastamonu, Kocaeli, Nevşehir, Niğde, Ordu, Sakarya, Samsun, Sinop, Tokat, Trabzon, Karaman, Kırıkkale, Karabük, Kilis gibi illeri kapsamaktadır. Bu illerde “Hayır” oylarının yüzde 30-40 bandında oluşması son derece önemlidir.

Bir başka gruplama “Hayır” oylarının yüzde 41 ile yüzde 50 düzeyinde olduğu illerdir. Onlar da Amasya (41.32), Ankara (45.98) Artvin (49.8), Ardahan (45), Burdur (47.61), Bursa (43.64), Isparta (42.51), İstanbul (45.14), Kırşehir (41.48), Bartın (44.64), Ardahan (45), Iğdır (46), Yalova (48.8), Osmaniye (46.57), Zonguldak’tır (49.95) .

Kuşkusuz bir diğer gruplama “Hayır” oylarının yüzde 50’yi aştığı illerdir:

Adana (56.2), Antalya (56.6), Aydın (63.5), Balıkesir (51.6), Bilecik (50.4), Çanakkale (59.3), Denizli (53.6), Edirne (73.1), Eskişehir (53.8), Hatay (50.7), Mersin (562.4), İzmir (63.5), Kırklareli (74.2), Manisa (50.3), Muğla (69.02), Tekirdağ (65.3), Tunceli (81.2), Uşak (50.22).

Bu tablo, Türkiye’nin üç renkli bir haritaya bölünmediğini gösterir. Bu tablo aynı zamanda hayır oylarının bütün Türkiye’ye yayıldığını gösterir.

Referanduma karşı boykotun belirgin olarak uygulandığı Diyarbakır, Mardin, Batman, Siirt, Muş, Şırnak, Van, Hakkâri dahil, “Hayır” oyları, bütün illerde belirli oranlarda vardır. Bu da bütün Türkiye’de ciddi bir muhalefet potansiyelini gösteriyor.

Bu sonuçlara bakarak, Türkiye’nin üçe ayrıştığını belirten yazı yazanlar aslında kolaycı yaklaşımlar sergiliyorlar. Ancak gazetemizde Deniz Kavukçuoğlu, “Bir Başka Açıdan Referandum Sonuçları” (15.9.2010 ve 19.09.2010), Erol Tuncer (19.09.2010) ve Radikal’de Ali Eşref Turan, (14.09.2010), Hürriyet’te Mehmet Y. Yılmaz (14.09.2010) bu noktalara daha gerçekçi olarak yaklaştılar.

İstanbul’un rengi

Referandum sonuçları aslında İstanbul için de çok çarpıcıdır ve İstanbul’un özellikle ilçeler bazında ele alınması teker-teker incelenmesi gerekir.

9 milyonu aşan seçmen kitlesiyle İstanbul tek başına, tüm Türkiye’deki seçmenin yüzde 20’sine yakınını kapsıyor. Bu nedenle başlı başına ele alınıp incelenmesi ve siyasal analize tabi tutulması gerekir. Örneğin:

Sağ seçmenin çoğunlukta olduğu Fatih ilçesinde yüzde 42, Eyüp ilçesinde yüzde 47, Üsküdar’da yüzde 46, Beykoz’da yüzde 41, Bayrampaşa’da yüzde 44, B.Çekmece’de yüzde 53, K.Çekmece’de yüzde 49, Zeytinburnu’nda yüzde 41 hayır oyu çıkması son derece önemlidir.

Önceki seçimlerde bu ilçeler sağın, özellikle AKP’nin oy depolarıydı. Bu hususları özetlersek:

1- Bütün gazetelerde yer alan üç renkli haritalar siyaset bilimi açısından yanıltıcıdır.

2- Düşünülenin aksine hayır oyları bütün illerde vardır ve yaygındır.

3- Toplam seçmenin yüzde 20’sine yaklaşan oy potansiyeline sahip İstanbul ilçe bazında özel olarak değerlendirilmelidir. Çünkü geleneksel olarak sağ kesime oy veren örneğin, Fatih ilçesinde hayır oyu yüzde 42, Üsküdar’da yüzde 46 ve Eyüp’te yüzde 47’ye yükselmiştir.

4- Sadece İstanbul’da değil, Ankara, İzmir, Bursa, Kocaeli, Adana, Hatay, Gaziantep gibi büyük illerde ilçe bazında rakamsal değerlendirmeler yapılmadır.

Seçim AKP için ‘çantada keklik’ değil

Bu analizler, AKP’nin önümüzdeki genel seçimde rahat olamayacağını gösteren önemli kanıtlardır.

Önümüzdeki seçimler yandaş yazarların ileriye sürdüğü gibi AKP için adeta “çantada keklik” değildir. Bana göre, eğer muhalefet partileri bundan sonrasını iyi değerlendirirlerse, önümüzdeki seçim sonuçları AKP dışında bir koalisyon göstermektedir.