Eğitim yeniden…

Eğitimi yeniden düşünürken

Ahmet Kocaman, Ufuk Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

PISA (Uluslararası Öğrenci Başarısını Belirleme Programı) sonuçlarının getirdiği kötümserlik, diplomalı gençlerin çaresizliklerinin giderek artması, çoğu zaman gündelik çözümlerle yetinilmeye çalışılması, eğitim sorunlarının temelden sorgulanmasını ve sürekli gündemde tutulmasını gerektirmektedir. Hiç kuşkusuz, birçok konuda olduğu gibi eğitimde de ülkemizin en başat sorunu plansızlık ya da gerçekçi planlama yapılmamasıdır. Bunun gibi, laik, bilimsel eğitim konusunda tutarlılık ve ödünsüzlük, akademik eğitim-meslek eğitimi dengesinin kurulması, öğretmen eğitiminin ciddiye alınması (en başta, gerçekten öğretmen olmak isteyen, en başarılı öğrencilerin mesleğe yönlendirilmeleri, eğitim sertifikasının geçici bir önlem olarak düşünülmesi), parasız eğitimin önceliği;ilk öğretimden üniversiteye eğitimde demokrasi düşüncesinin, demokratik yaşam biçiminin egemen kılınması eğitim felsefesinin olmazsa olmazlarıdır ve bunların bütünlüğü kavranıp temel ilkeler belirlenmedikçe başarıya ulaşma şansımızın çok az olduğunu kabul etmek zorundayız.

Ancak, kuramsal düzlemde bu türden büyük ölçekli sorunlar yanında, özellikle uygulama ile ilgili küçük ölçekli sorunlar da söz konusudur:

Önemsenmesi gereken sorunların başında eğitimde ezberciliğin ağır basması gelmektedir: Bu, büyük ölçüde, test sınavlarının da getirdiği bir sorundur (PISA sonuçlarında okuduğunu anlamada Türk öğrencilerin en alt sıralarda olması bu uygulamanın sonuçlarından birisi sayılabilir) Eğitim-öğretimde açıklamaya, yorumlamaya, eleştiriye daha çok yer verilmesi, belirli dönemlerdeki sınavlarda açık uçlu soruların da yer alması (sınava giren öğrenci sayılarının çokluğu bu tür sorulardan vazgeçmenin mazereti olamaz) düşünce eğitiminin, eleştirel bakış açısı geliştirmenin önemli bileşenleridir.

Ezbercilikten kurtulmanın yollarından birisi de Türkçe öğretiminin ve Türkçe eğitimin önemsenmesidir: Türkçe eğitimin önemsenmesi en başta okumanın özendirilmesiyle olanaklıdır. Türkçe eğitimi bilgi eğitimi değil, beceri ve düşünce eğitimi olmalıdır; doğru, düzgün, etkili Türkçe kullanımı yalnızca Türkçe dersinin değil, bütün derslerin konusudur. Türkçe öğretiminde kullanılan metinlerin seçiminde metin dilbilim ölçütlerinden yararlanma yanında, öteki ders metinlerinde kullanılan Türkçenin özenli, tutarlı olması da önem taşımaktadır; tarih, coğrafya, felsefe gibi toplumbilimleri ders metinleri yanında fen bilimleri metinlerinde de saydam bir Türkçe kullanımı öğrencilerin zihinsel yeteneklerinin gelişmesine, düşünce dünyalarının varsıllaşmasına, ezberleme yerine, anlayarak, usa vurarak öğrenmelerine katkıda bulunacaktır.

Açıkçası, düşüncenin saydamlaşması ve bilincin uyanık tutulmasında Türkçenin ve Türkçe eğitimin yeri doldurulamaz ancak Türkçe eğitiminde istenen sonuçların alınabilmesi, öğretimin işlevsel hale gelebilmesi için dilbilim- Türkçe alanlarında ortak çalışmalara yönelinmesi de önem taşımaktadır.

Öğretmen eğitiminin yeterince önemsenmemiş olması da eğitim dünyamızın büyük eksiklerinden birisidir. Öğretmen adaylarının seçiminden, öğretmenliğin çoğu zaman bir sertifika izlencesine indirgenmesine değin uzanan olumsuzluklar, öğretmen uygulamalarındaki yapaylık öğretmen eğitimindeki başarısızlığın önemli nedenleri arasındadır. Üniversitelerimizdeki eğitim kurultaylarında, akademisyenler yanında alanda çalışan öğretmenlerin görüşlerinden yeterince yararlanılmaması, en azından kuram-uygulama ilişkileri boyutunun anlaşılması açısından bir eksikliktir.

Eğitimde asıl kazandırılması gereken ise insana ve doğaya saygıdır. Kapitalist açgözlülüğün, bireyciliğin yarattığı tek boyutlu bireyi toplumsal değerlere ve insana saygı ile donatmadıkça tek tek toplumların ve genel olarak insanlığın huzura kavuşması zordur. O nedenle eğitimi sürekli yeniden düşünmek, geçmişteki başarılı örneklerimizden ders almak gerekir.

B.Russell’ın, ‘insan cahil doğar ama aptal doğmaz, onu aptallaştıran eğitimdir’ deyişindeki eğitimi anlayışının ötesine geçebilmek için işlevsel, işe yarar, yaşama dönük, bilimsel eğitimi sürekli gündemde tutmak ülkemizin geleceği için vazgeçilmezdir.